Từ một hương ước về “làng anh, làng em”, trai gái giữa hai làng của hai xã ở Thanh Hóa suốt hàng trăm năm qua không lấy nhau.

Chuyện ‘làng anh, làng em’

Về tới xã Hà Tiến và Hà Giang của huyện Hà Trung (Thanh Hóa) hỏi về “làng anh, làng em” ai cũng biết. Các vị cao niên trong làng cũng không biết hương ước “làng anh, làng em” có từ bao giờ. Họ chỉ biết rằng lớn lên đã nghe như vậy.

“Làng anh” là làng Chánh Lộc (xã Hà Giang), “làng em” là làng Động Bồng (xã Hà Tiến). Cũng từ hương ước “làng anh, làng em” này, cho đến ngày nay giữa hai làng chưa bao giờ có đôi trai gái nào lấy nhau.

Ông Tống Văn Khuyên (60 tuổi), Trưởng thôn Động Bồng (xã Hà Tiến) cho biết, ông lớn lên đã nghe chuyện về “làng anh, làng em”, tuy nhiên không biết rõ hương ước này có từ khi nào.
Ông Tống Văn Khuyên, Trưởng thôn Động Bồng chia sẻ hương ước “làng anh, làng em”.
Tương truyền, xưa kia có ông Tống Lưu Công về Chánh Lộc lập làng. Ông đứng ở làng Chánh Lộc nhìn qua con sông Hoạt và chỉ tay về phía Động Bồng để xây dựng làng thứ hai.

Sau khi ông mất, mỗi làng đều thờ ông tại đình và phong là thành hoàng làng. Cũng từ đó, giữa hai làng có một hương ước với nhau rằng, làng Chánh Lộc được lập trước thì gọi là “làng anh”, và làng Động Bồng lập sau thì được gọi là “làng em”.

Cũng từ hương ước đó mà người dân hai làng mỗi khi ra ngoài gặp nhau đều lễ phép chào hỏi. Người làng Động Bồng, dù ngang tuổi vẫn gọi người làng Chánh Lộc là anh và ngược lại.

“Quy ước đó khiến người dân hai làng như người trong một gia đình, chính vì vậy mà từ xưa trai gái giữa hai làng không bao giờ lấy nhau. Cho đến bây giờ cũng vậy”, ông Khuyên cho biết.

Cho đến bây giờ, giữa hai làng vào đêm 30 Tết còn có tục đốt đình liệu, xin lửa về nhà. Trước giờ khắc giao thừa, “làng anh” sẽ đốt đình liệu trước tại đình làng. Sau đó, “làng em” sẽ sang bên làng anh để xin lửa về đốt tại đình làng em.
Đình làng Động Bồng
Lỡ yêu nhau cũng phải bỏ

Theo các vị cao niên, từ hàng trăm năm nay, qua bao nhiêu thế hệ, giữa hai làng vẫn giữ được quy ước của các tiền nhân về tình anh em giữa hai làng. Mặc dù trong hương ước không nói đến cấm trai gái hai làng lấy nhau nhưng có một sự thật là nhiều đời nay chưa từng có việc trai gái hai làng kết hôn.
 Ông Trần Thanh Xuân kể lại ngày xưa từng đi tán gái “làng em”.
Ông Trần Thanh Xuân (58 tuổi), làng Chánh Lộc cho biết, trước đây còn là thanh niên, ông cùng một số thanh niên khác trong làng có sang bên làng Động Bồng tán gái. Ngày đó, một người bạn của ông rất yêu cô gái bên “làng em”, tuy nhiên khi bố mẹ biết chuyện, khuyên ngăn thì cả hai cũng đều chấp nhận chia tay.

“Mới đây nhất, khoảng 4 năm trước trong làng có một gia đình cũng có con yêu người bên làng em. Mặc dù hai đứa rất yêu thương nhau, nhưng khi nghe bố mẹ khuyên ngăn cũng chấp nhận không đến với nhau nữa”, ông Xuân chia sẻ.
Hàng trăm năm nay, trai gái hai làng không lấy nhau. 
Theo các vị cao niên trong làng, sở dĩ các đôi yêu nhau nhưng khi được gia đình khuyên ngăn đều chấp nhận từ bỏ là vì, hàng trăm năm nay chưa ai dám vượt qua hương ước này.

Cũng có nhiều câu chuyện đồn thổi, nếu trai gái hai làng lấy nhau sẽ không ở được với nhau, chính vì vậy chẳng ai dám cả gan đánh đổi số phận của mình.

Ông Mai Đức Chính, Phó Chủ tịch UBND xã Hà Tiến cho biết, câu chuyện “làng anh, làng em” đã tồn tại từ hàng trăm năm nay, và câu chuyện trai gái giữa hai làng không bao giờ lấy nhau là có thật.

“Theo thống kê của UBND xã, khoảng 5 năm trở lại đây chưa có đôi nào giữa làng anh làng em lấy nhau. Những năm gần đây đã không có thì trước đó sẽ chẳng bao giờ có, vì đó như một hương ước của hai làng từ hàng trăm năm nay”, ông Chính nói.